West-Friesland

Mensen die niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien, moeten in laatste instantie terecht kunnen bij de overheid. Voedselbanken zijn een vorm van particulier initiatief die kennelijk hun bestaansrecht ontlenen aan een tekortschietend gemeentelijk armoedebeleid. Gemeenten mogen voedselbanken nooit beschouwen als uit nood geboren 'naliggende' voorzieningen, waar de burger zich maar moet vervoegen als zij vinden dat hun rol is uitgespeeld. Gemeenten die voedselbanken subsidiren geven zichzelf een brevet van onvermogen. Zij legitimeren daarmee niet alleen het bestaan ervan, maar leggen zich ook neer bij hun eigen tekortkomingen.

Ondersteuning van voedselbanken door gemeenten zou verboden moeten worden. Inkomensondersteuning of ondersteuning in natura door particulier initiatief is immers niet meer van deze tijd.

Taak voor gemeenten

Er ligt een enorme taak bij de gemeentelijke overheden om de voedselbanken de wereld uit te helpen. Vier van de vijf bezoekers van de voedselbank heeft problematische schulden. Toch maakt tweederde geen gebruik van de gemeentelijke schuldhulpverlening. Het saneren van die schulden is niettemin een noodzakelijke voorwaarde om uit de financile problemen te komen. Gemeenten kunnen op dit punt veel actiever optreden. Of nog beter, actief worden als zij vaststellen dat er een grote kans is dat mensen in een problematische schuldsituatie terecht kunnen komen. Dus kiezen voor een meer proactieve benadering.

Bijstandsverstrekking moet niet een kwestie zijn van bureaucratische regeltoepassing. Ambtenaren moeten sensitiviteit voor mogelijke problemen ontwikkelen, hun moet de mogelijkheid gegeven worden om creatief met regels en situaties om te gaan, zij moeten klantgericht, begripvol en handelingsbevoegd kunnen optreden.

Alleen financile bijstand

Feit is dat de consumptiemaatschappij vele verlokkingen kent, waaraan niet iedereen weerstand kan bieden. En niet iedereen kan op een verantwoorde manier met geld omgaan.
Nu hebben gemeenten geen andere mogelijkheid om te helpen dan door financile bijstand te verlenen. De wet bepaalt dit expliciet zo, en dat uitgangspunt moet ook overeind blijven. Bijstandsgerechtigden hebben recht op maximale vrijheid bij de besteding van hun geld.

Hulp in natura

Maar als dat steeds weer tot problemen leidt, als burgers er niet in slagen om (duurzaam) uit de financile problemen te komen, dan moet een uitzondering gemaakt kunnen worden. Als men geen financile verantwoordelijkheid kan dragen, is een vorm van bemoeizorg op zijn plaats. Dan zou (tijdelijk) althans een deel van bijstand in natura verstrekt moeten kunnen worden. Dus geen of minder geld, maar in plaats daarvan voedsel- en kledingbonnen.

Daar waar het maar enigszins mogelijk is, moeten mensen de volle vrijheid houden om de (weinige) middelen die zij hebben, naar eigen inzicht te besteden. Maar soms kan het niet anders.

Liever recht dan liefdadigheid

Het klinkt hard, de introductie van voedsel- en andere bonnen. Maar in uitzonderlijke gevallen is dit misschien wel de enige manier om ervoor te zorgen dat alle bijstandsgerechtigden brood op de plank krijgen. Het is voor hen natuurlijk weinig verheffend, maar wel beter dan afhankelijk te zijn van een gang naar een voedselbank.

Het recht op van overheidswege verstrekte voedselbonnen is verre te verkiezen boven de liefdadigheid van een particuliere instelling.

Voedselbanken de wereld uit. Zo snel mogelijk! De lakmoesproef voor een goed armoedebeleid is of de gemeenten erin slagen dit voor elkaar te krijgen.

Dit artikel is gepubliceerd in Sociaal Besteknr. 6 van 2006.