West-Friesland

Gister was ik op een tuinfeestje in Amsterdam. Op enig moment beweerde iemand dat mensen met schulden daar zelf de schuld van zijn en dat je die niet moest helpen. Daar werd ik even boos over.

Ja, er zijn wel mensen die koopziek zijn en verwijtbaar gedrag vertonen. Maar wist u dat meer dan een miljoen mensen in schulden zitten en geen uitweg zien? Wist u dat tweederde van die mensen onder het minimum zitten? En wist u dat het voornamelijk de overheid is aan wie de schulden betaald moeten worden? En dat diezelfde overheid door boetes en straf die schulden laat oplopen?

Zo heeft WerkSaam in haar regels staan dat je automatisch een strafkorting op je bijstandsuitkering krijgt als je jouw papieren niet goed hebt ingevuld. Dan ben je verwijtbaar. En als je kan aantonen dat je niet goed kan lezen en schrijven is dat geen excuus, dan had je maar iemand moeten vragen om je te helpen bij het invullen. Maar als laaggeletterde, laag geschoolde die een uitkering nodig heeft, heb je vaak niet zo’n omgeving. Ook begrijp je de ingewikkelde formulieren niet goed dus maak je er het beste van. Zo kom je snel in de schulden, als je geen voldoende uitkering krijgt.

Of wat te denken van de mevrouw die geen uitkering kreeg omdat er het vermoeden was dat ze met haar vriend, die een eigen woning had en zij ook, misschien toch een “economische eenheid” was. Terwijl zij in beroep ging had ze geen geld en zette uit nood al het speelgoed van haar kinderen op Marktplaats. Wat voor de ambtenaar reden was om haar te betichten van een bedrijf te hebben en op grond daarvan het beroep te vernietigen.

Kleine schulden worden snel grote schulden door het boetesysteem. Je kunt bij een verkeersboete niets regelen. Als je dan geen inkomen hebt en niet betaald, wordt de boete binnen de kortste keren torenhoog. En wat te denken van al die kosten die incassobureaus in rekening brengen waardoor de schulden gewoon niet te betalen zijn.

Het meest schrijnende geval was de mevrouw die in echtscheiding lag en waarvan de koopwoning nog niet was verkocht. WerkSaam gaf haar wel een uitkering, maar dat werd “leenbijstand” genoemd.

Want WerkSaam verwachte dat het huis meer opleverde dan de hypotheekschuld. Toen het huis het jaar daarop werd verkocht en er géén overwaarde op zat, werd haar “leenbijstand” met terugwerkende kracht omgezet in “echte” bijstand. Maar oh, oh, dat was schrikken, haar jaaropgave liet zien dat ze het jaar van de leenbijstand geen inkomen heeft gehad en in het jaar van echte bijstand, dus twee keer bijstand over het hele jaar ontvangen had. Door zo’n rare boekhoudregel vorderde de belastinginspecteur allerlei toeslagen terug, maar die vrouw had dat geld natuurlijk niet. En meteen werden dus daar grote boetes op gezet door de belastinginspecteur.

Zo kom je dus door de bureaucratische overheid in de schulden terecht. Hoezo dikke bult eigen schuld?

Boetes en verhogingen zijn moreel verwerpelijk in dit soort gevallen. Het is een kunstmatig gemaakte schuld.

Straf mensen dus niet omdat jij ze te dom vind om jouw ingewikkelde formulieren in te vullen. Straf mensen niet omdat ze de ingewikkelde bureaucratie van jou met al die ingewikkelde regels niet goed snappen.

Maak het simpel, help de burger en wijs verhuurders, zorgverzekeraars en nutsbedrijven op hun verantwoordelijkheid om schulden niet op te laten lopen. Preventie loont.